การปฐมพยาบาลในกรณีที่ได้รับบาดเจ็บ
เป็นที่คุ้นเคยกันมานานกับหลักการปฐมพยาบาลเบื้องต้น ว่าใช้หลัก RICE ซึ่ง R คือ rest หรือให้พัก หยุดกิจกรรมต่างๆ ที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บ I คือ ice หรือการประคบเย็น C คือ compression หรือการใช้แรงกด E คือ elevation หรือการยกให้ส่วนที่ได้รับบาดเจ็บอยู่สูงกว่าหัวใจ แต่ความรู้ไม่เคยหยุดนิ่ง มีการปรับปรุงหลักการปฐมพยาบาลเบื้องต้นมาเรื่อยๆ เป็น PRICE เพิ่มตัว P ซึ่งย่อมาจาก protection แปลว่าการป้องกัน แต่ยังคงแนะนำให้พัก ก็คือ R ที่ย่อมาจาก rest อยู่ แต่ในปัจจุบันคือคำว่า “POLICE” วันนี้เราจะมารู้จักหลักการนี้กันนะคะ
P ย่อมากจาก Protection หรือคือการป้องกัน หมายความว่า เมื่อได้รับบาดเจ็บ ควรมีการป้องกันไม่ให้บาดเจ็บซ้ำ หรือบาดเจ็บมากขึ้น โดยการใส่เครื่องช่วย เครื่องพยุง เช่น การล็อคข้อด้วยผ้าเทป หรือ K tape
OL ย่อมาจาก Optimal loading หมายถึงการให้มีการลงน้ำหนัก หรือออกกำลังกายที่เหมาะสม คือจากหลักการเดิม ใช้คำว่า Rest คือ ให้พัก แต่การให้พัก 100% เป็นการทำให้ร่างกายเราสูญเสียสิ่งที่เรามีอยู่ เช่น ความทนทานของหัวใจ ปอด (cardiovascular system) ซึ่งจะทำให้เราเหนื่อยง่ายกว่าปกติ ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อลำตัว (core body stability) หรือความยืดหยุ่น และ ความแข็งแรงของส่วนที่ไม่ได้รับบาดเจ็บ ดังนั้นเราจึงควรออกกำลังกายในความหนักที่เหมาะสม และทำเท่าที่ไม่เกิดผลเสียกับการบาดเจ็บ เช่นคนที่มีเอ็นด้านในเข่าฉีกขาด จะลงน้ำหนักเข่าได้ไม่ค่อยได้ ก็ควรไปว่ายน้ำ เพื่อรักษาความทนทานของหัวใจ-ปอด ควรเล่น Plank หรือ Fitball เพื่อรักษา core body เป็นต้น
I ย่อมาจาก Ice ควรมีการใช้ความเย็นในการปฐมพยาบาลเบื้องต้น โดยเฉพาะในช่วง 24-72 ชั่วโมงแรก โดยความเย็นจะลดการรับรู้ความเจ็บปวด การใช้ความเย็น อาจเป็น
- การแช่น้ำเย็นที่อุณหภูมิประมาณ 15-18 องศาเซลเซียส หรืออุณหภูมิประมาณน้ำในตู้เย็น เป็นเวลา 10-15 นาที แต่สำหรับผู้ที่เคยลองใช้เป็นครั้งแรก อาจแช่จนเห็นร่างกายสั่น เพราะนั่นหมายความว่าอุณหภูมิแกนกลางของร่างกายมีการเปลี่ยนแปลง อาจทำให้เป็นหวัดได้ จากประสบการณ์ส่วนตัว จะแช่ครั้งแรกได้ประมาณ 5 นาที การแช่น้ำนั่นให้พิจารณาส่วนที่เราใช้งานมาก หรือได้รับบาดเจ็บ ในนักกีฬาฟุตบอลอาจแช่ครึ่งตัวล่าง
ความรู้สึกที่ท่านจะได้รับในช่วง 30 วินาทีแรก (บางเอกสารกล่าวว่า ในช่วง 2-3 นาทีแรก) ท่านจะรู้สึกทรมานจากความเย็นมาก แต่หลังจากนั้น ถ้าท่านไม่ขยับตัวจะไม่รู้สึกทรมานใดๆ เลย
- การนวดประคบด้วยน้ำแข็ง อาจใช้น้ำแข็งยูนิต ควรเอาน้ำแข็งใส่ถุงซิปล็อค เพื่อไม่ให้พื้นรอบข้างเปียกจากน้ำแข็งที่ละลาย หรือใช้ถ้วยใส่น้ำแช่ช่องฟรีซในตู้เย็น แล้วใช้ผ้าขนหนูซับน้ำที่ละลายออกมา ถ้าใช้น้ำแข็งถู จะได้ทั้งความเย็น (ICE) และแรงกด (compression) ถูเป็นเวลาประมาณ 5-10 นาที เพื่อให้บริเวณที่บาดเจ็บเกิดความเย็น ชา ไม่รู้สึกปวด นอกจากนั้น อาจใช้เป็น cool pack หรือถุงน้ำแข็ง
C ย่อมาจาก compression หรือการใช้แรงกด ซึ่งหมายถึงการใช้ผ้ายืดพันรัด โดยต้องพันรัดด้วยแรงที่สม่ำเสมอ แน่นปลาย คลายต้น เพื่อไล่เลือด และน้ำเหลืองหรืออาจเป็นแรงกดนวดจากน้ำแข็ง ซึ่งการพันผ้ายืดควรทำค้างไว้ เพื่อไม่ให้เกิดการบวมขึ้นตลอด 1-2 วันแรก ควรแก้ออกแล้วพันใหม่ ทุกครั้งที่รู้สึกแน่นหรือหลวมเกินไป
E ย่อมาจาก Elevation คือการยกส่วนที่ได้รับบาดเจ็บให้สูงกว่าหัวใจ หรือวางในแนวขนานกับพื้นก็ยังดี เพื่อไม่ให้เลือดไหลลงไปกองที่ตำแหน่งที่มีการฉีกขาดมาก เป็นการลดอาการบวมวิธีหนึ่ง สามารถทำได้โดยการ นั่งวางเท้าไว้บนเก้าอี้ หรือบนเตียง นอนวางเท้าพาดบนหมอนข้าง
โดยสรุป การปฐมพยาบาลเบื้องต้นสำหรับการบาดเจ็บทางกีฬา ไม่ว่ากี่การเปลี่ยนแปลง แนะนำให้ ใช้ความเย็น ให้แรงกด และไม่ทิ้งหรือห้อยอวัยวะนั้นๆ ให้ต่ำ แต่มีการแนะนำให้เปลี่ยนจากการหยุดพักฟื้นเฉยๆ เป็นใช้เครื่องป้องกัน และออกกำลังกายที่น้ำหนักที่เหมาะสม
ต้องการข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อ อุ่นใจ คลินิกกายภาพบำบัด นครปฐม มาได้ตลอดนะคะ